Unha Europa mellor é posible. Entrevista a Oskar Lafontaine

Hai dous anos, no rescaldo do rescate a Chipre, vostede creou certa polémica chamando a abandonar o euro e ao regreso a un sistema de taxas de cambio coordenado. Aínda apoia vostede esa posición? En caso afirmativo, por que?

O actual sistema euro non funciona. Non estamos a falar só dunha moeda, senón dun sistema determinado polas condicións do Tratado de Maastricht. É por iso que apoio a introdución dunha maior flexibilidade para este sistema euro. 
Para ser máis preciso, isto significaría que sería máis sensato introducir unha sorte de “euro grego”, cuxa taxa de cambio sexa decidida, entre outros, polo BCE, a fin de evitar unha difícil aterraxe causada pola devaluación da nova moeda. Non estamos a falar da saída de Grecia do sistema, senón de que teña condicións máis favorables.

A resposta doutros destacados membros do seu partido foi rápida: Die Linke apoia a moeda común, a culpa recae nas políticas da chanceler alemá, Angela Merkel. Algúns até o acusaron de querer agradar aos eleitores da estrema dereita populista de AfD. Nunha entrevista en Tagesspiegel, o economista grego Costas Lapavitsas afirmou que a razón pola que a unha gran parte da esquerda europea apoia o euro ten que ver coa influencia da ideoloxía, neste caso do europeísmo, ou sexa, a idea da existencia dun demos común europeo.
No tempo en que vostede estaba no SPD, sempre se destacou coma un defensor do aprofundamento da integración europea. Cal é a visión dun euro crítico como vostede, dunha Europa máis social e xusta? Até que punto habería que reformar ou trascender as institucións europeas actuais para conseguilo?

A visión contínúa a ser a dunha Europa democrática e social. Pero, se vemos como se está a minar a democracia grega debido a supostas restriccións financeiras, entón, o que hai é que desmantelar esas supostas restriccións financeiras. As reaccións dentro da esquerda e doutros partidos, que vostede comentou, poden ser vinculadas ao feito de que non se comprende a función dos sistemas monetarios, como non se entendía a unión monetaria alemá en 1990.

Durante a introdución do euro, ninguén parecía entender a necesidade dunha política salarial común, como ninguén parecía entender a miña opinión de que, sen a coordinación da política salarial, este sistema non sería capaz de funcionar. Pero iso ten unha longa tradición política en Europa. 

Pero como pode un Grexit estar ligado ao novo proxecto internacionalista da unificación europea?

Mediante a participación do BCE nel en tanto que institución europea responsable democraticamente; algo que na actualidade non é.

O seu colaborador próximo, Heiner Flassbeck é coautor con Costas Lapavitsas dunha estratexia de saída do euro para Chipre en 2013. Léndoa, pareceume unha estratexia de crecemento keynesiano alternativa. A miña pregunta, e creo que moita xente se pregunta isto, é se pode haber unha solución real mediante unha saída controlada en medio dunha crise estrutural do capitalismo. Noutras palabras, son este tipo de propostas (crecemento) fins, en si mesmos, ou un camiño para crear un programa alternativo que reorganice a sociedade baixo parámetros sociais?

Son ambas cousas. A introdución dunha moeda paralela podería, evidentemente, ofrecer ao país en cuestión moita máis marxe de manobra e máis competencia económica, que debe ser fiscalizable democraticamente. Isto por unha banda. Agora, temos a desastrosa situación dun goberno grego impotente que, con máis ou menos axuda, ten que ver como outras forzas lle ditan condicións. Desde logo, esta nova flexibilidade a través dun “euro grego” non sería, de ningún modo, garantía dunha re-industrialización, pero a economía grega, ou calquera outra, podería obter aire para respirar. A experiencia ensínanos o que economicamente é mellor. A experiencia móstranos que, neste caso, un sistema de moeda que proíbe a devaluación non pode funcionar sen coordenación salarial. Na zona euro, vimos que en Grecia os salarios reais estaban por riba do nivel de produtividade, pero o máis importante, tivemos unha situación na que os alemáns practicaron sistematicamente dumping salarial. Baixo estas condicións, un colapso deste sistema era inevitable.

Pensa vostede que a histórica vitoria de Syriza pode ter un impacto na (máis difícil, enténdese) loita contra o neoliberalismo en Alemaña. Está dando lugar a un descontento máis articulado co réxime de Angela Merkel en Alemaña? Está a provocar rupturas no SPD e nos Verdes, como algúns afirman, permitindo por tanto unha posible coalición verde-vermello-vermello en 2017? Será que o SPD tamén corre risco de “Pasokización”?
 
Por suposto, a vitoria de Syriza é unha fonte de esperanza para a esquerda europea. Die Linke tamén sabe en que terribles condicións está a funcionar o goberno grego. É un proxecto cun final aberto pero, polo de agora, é a esperanza. E esa esperanza está fundamentada na vontade do pobo grego, que rexeitou as políticas neoliberais. 
A cuestión de se o SPD e os Verdes aprenderon dos erros do pasado ten que ser respondida “non”. Estes partidos aínda apoian o Pacto de Estabilidade, que é a principal expresión do diktat de austeridade na Europa de hoxe. Así que é mellor non adornar nada, ou adornalo dunha cor que non é [risos]. A principal cuestión é se Die Linke pode traballar en conxunto con forzas que apoian a asuteridade, e iso é algo que eu exclúo categoricamente.

Até que punto pensa vostede que o goberno alemán atacará a Syriza? Queren eles “librarse dos gregos” e expulsalos do euro, ou esencialmente queren forzalos a implementar a austeridade e, por tanto, mantelos dentro da “gaiola de ferro”?

Hai sinais contraditorias en relación con iso. Hai relatos que din que o ministro de finanzas alemán, Wolfgang Schäuble defendeu unha Grexit en 2012. Hai, por outro lado, declaracións oficiais dicindo que unha saída de Grecia da eurozona podería ter consecuencias imprevisibles. A este respecto, o goberno alemán está a vacilar. 
Persoalmente, creo que Merkel e Schäuble non saben como funciona o sistema monetario porque seguen ligados ao dogma neoliberal que di que os recortes salariais, de postos de traballo e a austeridade poden promover o crecemento.

Die Linke votou esmagadoramente (con algunhas excepcións noatables como Sahra Wagenknecht) a favor de ratificar o acordo alcanzado polo novo goberno grego co Eurogrupo, hai algunhas semanas. O principal argumento era o medo a parecer que non se estaba a ser solidario co goberno liderado por Alexis Tsipras. Como avalía vostede esa posición?

O medo de non parecer solidario co novo goberno é algo que eu entendo profundamente. Pero non deixa de ser un medo máis fundamentado en percepcións distorsionadas que en feitos reais. 
En verdade, esta foi unha proposta do goberno alemán para a concesión de crédito a Grecia baixo condicións adversas. Eu, persoalmente, pedín a abstención a fin de evitar dous malentendidos. Por un lado, que non se está con Syriza e, polo outro, que estamos a favorecer o diktat da austeridade. 
A nosa solidariedade con Syriza consiste no noso rexeitamento dos paquetes de austeridade do goberno alemán con Grecia –somos o único partido que fai iso- e a nosa crítica ao goberno alemán e ás súas políticas fracasadas. O grupo parlamentar de Die Linke atopábase nun dilema por causa desas percepcións distorsionadas da realidade, pero iso non altera a nosa posición solidaria. 

Por outro lado, vinte mil persoas, a maioría, pero non exclusivamente, alemáns, manifestáronse a inicios dete mes contra a apertura do novo edificio do BCE en Frankfurt, “o corazón da crise do réxime europeo”. Dado o frustrante estado da protesta social en Alemaña, ve vostede isto coma o reinicio da actividade do movemento social no país?

Iso, con certeza, sería algo desexable. Non obstante, eu son consciente do difícil que é manter os movementos de protesta. Penso que o principal problema está nos diferentes efectos das políticas de austeridade nos diferentes países europeos. En Alemaña, estes efectos son comparativamente máis suaves, a pesar do feito de que Alemaña ten unha gran pobreza na terceira idade e un gran sector con salarios baixos. A pobreza dos vellos é algo que moitas persoas aínda non ven, mentres que moita xente xa se acostumou ao sector de salarios baixos. 
Onde os efectos da crise sexan máis fortes, hai, felizmente, un colapso do sistema político, o que era necesario porque só os partidos neoliberais están no poder agora.

Die Linke ten agora unha década de idade. Cando comezou, destacouse como a principal voz de protesta contra a evolución cara o mercado da socialdemocracia, incorporando moitos temas dos movementos alterglobalización. No seu inicio, contou con importantes aliados en Francia (o movemento contra a Constitución europea), Italia (Refondazione Comunista), Reino Unido (Respect) e noutros lugares. Dez anos despois, a esquerda neses países foi varrida por unha onda de populismo de dereita; nalgúns casos, precedida por unha participación en gobernos de centro-esquerda coma en Italia.

Die Linke parece manter o seu terreo electoralmente, se ben non parece ser o principal benefactor do descontento co sistema político establecido. A elección dun chanceler no estado de esquerda de Turinxia semella estar preparando o camiño para unha postura máis “pragmática” en dúas posicións chave que definen Die Linke: antineoliberalismo e anti intervención militar extranxeira. A desconfianza popular en partidos políticos establecidos tamén está a afectar a Die Linke. Que explicaría que formacións como Die Linke ou o Front de Gauche teñan atinguido un teito de cristal en termos de eleccións, mentres que Syriza e Podemos terían un éxito máis espectacular? 

Estas son varias preguntas [ri]. Comecemos coa cuestión da participación no goberno. Só é aceptable se supón un cambio para os votantes, que sexa experimentado por eles como tal. Este foi o erro de Rifondazione Comunista en Italia, que fracasou en conseguir xusto iso, e foi castigada polo electorado. 
É algo que todo partido de esquerda experimentará se repite os erros do pasado. É algo que calquera pode recoñecer facilmente estudando a historia da familia dos partidos de esquerdas en Europa. En Alemaña hai que facer unha distinción entre o nivel estatal e o nivel federal. Cuestións como o antimilitarismo, a política exterior, a política fiscal, etc. non se discuten no nivel estatal.

Hai a cuestión da lei federal sobre a quebra da débeda para os gobernos locais…

Si, está escrito na Constitución agora e se participas nun goberno local tes que respectalo. Pero a miña posición a respecto da participación no goberno a nivel nacional é que só se pode facer se hai melloras concretas e recoñecibles para a vida da xente. No caso de Alemaña, isto significa melloras en áreas coma o desemprego, o seguro de pensión, a política salarial e, claro, as non intervencións no extranxeiro.
Pero a cuestión do goberno será irrelevante en Alemaña dada a evolución do SPD. O SPD atópase nunha fase de debilidade sen precedentes. O papel que pode xogar a esquerda pódese comprobar en España e Grecia, mesmo que esteamos a falar de procesos abertos.
Cando a presión da sociedade sexa moi forte, Die Linke só terá a súa oportunidade se actúa con credibilidade. Esa foi a razón pola que se fundou. Dixemos que tiñamos catro partidos neoliberais en Alemaña e case que exclusivamente partidos neoliberais no goberno en toda Europa, e esa é a razón pola que tiñamos que ofrecer unha alternativa.
E en Alemaña, é obvio que a dereita, na forma de AfD non é unha alternativa. Apoia posicións neoliberais. O seu presidente, Bernd Lucke foi un dos intelectuais que sempre apoiou o dumping salarial. Existe unha diferenza real entre a política da esquerda e a da dereita.

Parece non haber só unha fatiga co actual sistema económico senón tamén unha fatiga cos partidos políticos como tal. Die Linke sufriu un proceso de institucionalización nos últimos dez anos e está claro que ese non é o primeiro lugar no que a xente expresa o seu descontento coa orde actual das cousas. Mencionei a Syriza e a Podemos antes porque esas forzas conseguiron prosperar presentándose como unha alternativa á política establecida.  
Se un goberno de coalición vermello-verde-vermello está fóra de cuestión, cal é o camiño para Die Linke? Como pode iniciar un efecto de politización? 

Iso é algo moi difícil, porque o sistema baixo o que vivimos, o sistema capitalista, está moi enraizado. Proxéctase de tal xeito que os economicamente poderosos presiden todas as decisións políticas. As democracias representativas non son democracias no sentido real do termo. Sabemos desde Pericles que as democracias son sistemas sociais que serven os intereses da maioría e non hai debate sobre a democracia en toda Europa.
Neste sentido, a única razón de existir Die Linke é volverse –ou continuar a ser- un partido antisistema e ser percibido como tal. Ser antisistema significa defender consistentemente unha sociedade na que a vida social se reorganice, onde os froitos do traballo vaian para quen os gañe.
Significa tamén recoñecer que os esforzos socialistas do pasado fallaran porque non eran democráticos e estaban centralizados. Neste sentido, débese escoller outro camiño. Na miña opinión, é o camiño das empresas xerenciadas polos empregados nas que a democracia flúe na vida cotiá e non unha sociedade na que existen regras feudais sobre a vida económica.
Porque onde hai milmillonarios, non hai democracia. Ningunha persoa pode gañar mil millóns. Isto contradí a idea básica da Ilustración de que a riqueza é o resultado do traballo.

É vostede optimista a respecto do desenvolvemento de Die Linke?

Non sei se o “optimismo” pode responder esta pregunta. En relación á estrutura de poder temos un sistema social moi enraizado. Curiosamente, nin a crise financeira mudou iso, aínda que calquera pode ver, tras o crash financeiro, que Wall Street goberna os EEUU, non o Congreso nin o Presidente. O sistema oligárquico de Ucraína ou Rusia, por exemplo, móstranos que estamos ante unha regresión a nivel global e nunha reversión do modesto progreso social das últimas décadas.
E porén, estou convencido de que Die Linke non ten máis opción que ir contra corrente e presentar alternativas. Ten que permanecer, a nivel programático, solidamente, e isto significa non baixar pola estrada do acomodamento. Se o fai, simplemente será tragada polo sistema. Ten que ir consistentemente avogando por un modelo social diferente.

O racismo en todas as súas manifestacións está en ascenso en Europa, especialmente en forma de islamofobia (unha especie de racismo “respectable”). Que explica esa propagación mesmo a camadas sociais anteriormente non afectadas por el? 
 
Creo que iso ten que ver co medo ao descenso na escala social. Cando eses recelos, combinados co medo á marxinalización están presentes, levan a certas camadas sociais a responder coa marxinalización dos outros. Todas as experiencias históricas móstrannos que eses medos resultan na marxinalización dos outros.

Unha última pregunta. Sería un eufemismo dicir que aos apoiantes de Die Linke gustaríalles velo xogar un papel máis activo no liderado do partido novamente. A súa carreira xa estivo marcada por unha serie de sorpresas. Está vostede a planear un retorno?

[Risos] Eu fago a miña parte, participando con máis frecuencia en debates públicos, televisivos, facendo aparicións públicas, pero…

De aí a pregunta…

Punto. [Risos]

Orixinal: https://www.jacobinmag.com/2015/03/oskar-lafontaine-interview-die-linke/

Entrevista a Costas Lapavitsas

Cal é a súa opinión sobre as negociacións até agora? Como o está a facer o goberno?

Costas Lapavitsas. A estratexia de Syriza está baseada –e continúa a estalo- en que unha mudanza no aliñamento de forzas políticas en Grecia, en Europa ou en xeral, actuaría coma un catalizador da zona euro. Esta estratexia xa chegou ao seu fin. A verdadeira cuestión é canto tempo pasará até que a xente entenda isto.

Sempre fun moi escéptico en relación a iso. Sempre argumentei que non se trata só de aliñamento político, existen mecanismos institucionais e a lóxica da unión monetaria. E aqueles que acreditan en que unha simple mudanza de política é suficiente para transformalos están enganados e penso que isto confirmouse.

O que vimos é que o cadro institucional da zona euro e da maquinaria ideolóxica ligada a ela non son suceptibles de seren debatidas polos aliñamentos electorais. Así, o acordo do 20 de febreiro reflicto iso.

Os membros do seu partido xa percibiron que esa estratexia chegou ao fin?

C L. Syriza é unha grande organización que creceu moi rapidamente. Reflicte a sociedade. Non é como unha festa tradicional da esquerda e, polo tanto, hai variedade de opinións e de consciencia política.

Penso que os líderes do partido saben que teñen diante unha escolla moi difícil: perseveramos co programa que presentamos ao pobo grego? Ou submetémonos ao que as institucións, o grupo de Bruxelas, a troika, ou como o queira chamar, quere que fagamos? Esas dúas cousas non son compatibles.

Por tanto, non hai termo medio?

C L. Non hai termo medio. A zona euro non vai permitilo.

Pensa que á cúpula isto colleuna por sorpresa? 

C L. Si, sospeito que até certo punto si. Porque a miña lectura da situación é que a cúpula acreditaba xenuinamente que se podían alterar os aliñamentos políticos, podíase mudar a aritmética electoral e, sobre esa base, mudar Europa, mudar as políticas europeas.

Entón, que debería facer o goberno grego, na súa opinión?

C L. Grecia precisa considerar o verdadeiro camiño alternativo, que é deixar esa unión monetaria falida. É evidente que é o único camiño que xa estaba aí desde o inicio –basicamente de saída. Se vostede pensa aplicar un programa do tipo que Syriza sostivo, que non é radical –o programa de Syriza non é máis ca keynesianismo moderado-, vostede precisa pensar seriamente en como vai facer para saír dos límites da zona euro.

Entende vostede que Syriza ten mandato para iso?

C L. A resposta directa é non. Syriza ten un mandato para cumprir o seu programa. Indirectamente, non directamente, ten un mandato para manter o país na zona euro. Pero esta cuestión nunca foi exposta abertamente ao pobo grego.

A solución é un referendum?

C L. O primeiro que hai que facer non é tanto discutir a idea dun referendum senón a da estratexia alternativa. Ten que haber un debate público sincero sobre esta. Non é fácil, porque hai cinco anos este país foi sometido a campañas de desinformación e alarmismo incribles. Non é imposible ter ese debate agora, pero é moito máis difícil que hai uns anos.

Na miña opinión, a mellor estratexia agora é o que eu chamo unha saída consensual e ordenada. Non é unha saída impugnada.

Pode estenderse sobre iso?

C L. Creo que Grecia debe definir como meta negociar unha saída, basicamente, sen ruptura, sen cair, sen loita, sen accións unilaterais. Isto significaría: o exit  ten lugar e Grecia procura unha reestruturación profunda da débeda.

Por que os parceiros da UE haberían aceptar? Esta saída ten dous elementos que a eurozona non quere: a propia saída e a reestruturación da débeda.

C L. Non teño total certeza de que a eurozona non queira a saída. Sospeito que si a quere. E, na miña opinión, se un país pide unha forma negociada de saída, debería conseguila. Alemaña, Schäuble, por volta do 2011 estaba a favor dunha saída negociada.

O prezo para a eurozona debe ser a reestruturación da débeda. Pero hai aínda dous elementos máis: a proteción da taxa de cambio e a proteción dos bancos. Estes, esencialmente, non representan custes para o BCE porque Grecia é un país pequeno.

Que gañaría Europa con iso?

C L. Paz e sosego. (Pausa…) Por un tempo.

Por que apenas por un tempo?

C L. Porque a unión monetaria na miña opinión é un grande fracaso histórico. É o maior fracaso de Europa en décadas. E non vai durar. Pero, obviamente, si pode durar o tempo suficiente para que Grecia estea morta. É claro que os defensores da eurozona pensan que vai durar para sempre. É unha ilusión histórica. As unións monetarias non duran tanto tempo. Deixe que o pensen. Estupendo.

Sobreviviría a UE, en tanto que construción política, se os países saen da unión monetaria?

C L. En 15 anos, a unión monetaria desfixo todo o xerado en Europa pola UE. O estado das relacións entre os países europeos hoxe é probablemente peor do que ten sido en décadas. O estado de cousas entre Alemaña e Grecia é terrible, absolutamente atroz. E isto por causa do euro.

Esta é a proba de que esa moeda non xera solidariedade, esa moeda crea divisións. E esta é, de novo, a maior proba do seu fracaso histórico. Agora, a teimosía, a falta de vontade de recoñecer o fracaso dos últimos cinco anos vai tornar as cousas peores. O que a UE fixo nos últimos cinco anos é amarrarse aínda máis estreitamente en torno da moeda común en vez de reestruturala profundamente. Conseguiu que hoxe as cousas sexan aínda máis duras. Entón, si, se agora falla a moeda común, creo que tamén entrará en cuestión a UE, que é o prezo a pagar polo erro histórico da moeda común.

Entón, para Grecia, deixar a eurozona significa saír da UE?

C L. O máis importante é diferenciar entre UE e eurozona. Neste país, e na maior parte de Europa, persiste esa confusión de anos. Que a adhesión a unha é igual á adhesión á outra. Isto é absurdo, porque hai membros da UE que non son membros da unión monetaria. Se Grecia sae do euro, non ten que deixar a UE ao mesmo tempo. Ese é un tema aparte. Esa fusión foi mortal e foi usada ideoloxicamente.

ALEMAÑA É O PAÍS MÁIS DELINCUENTE

Había mecanismos vinculativos, mesmo antes da unión monetaria…

C L. Os reximes anteriores non tiveran éxito pero, en comparación co desastre da moeda común foron nitidamente exitosos. A cuestión de fondo: Europa precisa dun sistema monetario que permita a flexibilización monetaria. É un disparate completo impor un sistema de inflexibilidade monetaria e ao mesmo tempo crear flexibilidade a través dos mercados de traballo e do sector privado. Pero a razón máis profunda para o fracaso do euro é, naturalmente, a política alemá.

Por que?

C L. Alemaña é o país máis delincuente de Europa. Nin Grecia, nin España, nin Italia. E, certamente, tampouco Francia. Francia está a xogar moito máis honestamente que Alemaña. Alemaña non respectou as regras e isto podo explicalo dun xeito moi simple: Alemaña, frecuentemente, acusa a Grecia –Schäuble por exemplo- de ter vivido por enriba das súas posibilidades. É verdade. Pero Alemaña tamén viviu por debaixo das súas posibilidades, e é así que se xeran as exportacións, non por causa da tecnoloxía, a produtividade e todo iso. É por iso que tivo éxito.

Pero cando vostede está nunha unión monetaria non pode ser algo moi malo vivir por enriba dos seus medios e unha cousa boa vivir por debaixo deles. A verdadeira regra debe ser vivir polos seus medios. Así, Alemaña non se ativo ás regras e o prezo foi pagado polo pobo alemán. Eu sei ben como vive o pobo alemán. Sei moi ben que os salarios non aumentaron durante anos, que un terzo da forza de traballo vive en condicións precarias. Emprego precario, salarios por debaixo da produtividade…

Entón, está vostede dicindo que o euro tampouco foi bo para o pobo alemán?

C L. Iso tamén explica por que o pobo alemán está aborrecido e con rabia cando se trata de enviar diñeiro ao exterior, pagando por outros. Claro, eu estaría con rabia tamén nesa posición. Vostede vive dun xeito moi apretado, conta as súas fabas e, de súpeto, chega alguén e dille que ten que pagar.

Por outro lado está o negocio exportador alemán, os bancos alemáns, esta é unha historia diferente. Eles fixérono ben. Pero iso era algo como para que o pobo alemán se revolvese.

Entende que os alemáns son mantidos con medo por un propósito? Se vostede é alemán, sempre se lle está a dicir “as cousas van empeorar”. Alemaña –dísenos- non está a funcionar como podía, Europa non está a funcionar como podía, está China, a India, a globalización…

C L. A globalización é unha desas palabras que significan todo e nada. Houbo unha política coherente por parte do stablishment alemán para asustar á opinión pública e aos traballaores alemáns, para mantelos con medo do mañá, e do desemprego en particular, non hai dúbida. A idea orixinal por volta de 1998-1999, cando o desemprego era elevado é que aceptamos os baixos salarios para restaurar emprego dentro dos límites da unión monetaria. Agora o argumento parece ser “aceptamos salarios baixos para comeptir cos chineses”. Isto non ten fin. A verdade é que os baixos salairos non son bos para Alemaña. Alemaña precisa dunha política que impulse a demanda doméstica. Isto que hai é neomercantilismo, a crenza de que o crecemento vén só do exterior, que a única riqueza é a exportación.

UN PLAN DE TRES ETAPAS PARA GRECIA

Fai a mesma análise para Grecia? É a demanda doméstica a chave para crecer? Como debería Grecia volver por onde entrou?

C L. Hai tres etapas. A primeira, como dixen, a negociación consensual, a saída ordenada.

A segunda etapa é a recuperación, e esta depende moito da demanda doméstica, que está fortemente reprimida no país. Hai bastos recursos que se atopan sen uso. Pequenas e medianas empresas poderían reactivarse, que é o que activaría a economía grega. Non as exportacións. Ese culto ás exportacións é un disparate.

Pero, obviamente, iso non é realmente un camiño para o crecemento sustentable. O que Grecia precisa despois é unha política industrial para reestruturar a súa base produtiva, para integrarse na economía mundial sobre unha base diferente. Iso levaría algúns anos.

Pero Grecia sería aínda parte dun mercado común, como membro da UE. Por tanto, non é tan fácil voltar á demanda doméstica e as PEMES, porque tería que expulsar as grandes empresas que aínda poderían vender máis barato.

C L. Eu creo que Grecia podería competir coas importacións foráneas facilmente. Infelizmente, os salarios destruíronse durante os últimos cinco anos, debido ás políticas de rescate. A devaluación do 15-20% daríanos unha enorme vantaxe competitiva. Os salarios, entón, subirían gradualmente de novo.

Cales son as posibilidades para que iso aconteza? Para que Grecia escolla ese camiño?

C L. En 2010 dixen que hai tres solucións posibles. Austeridade, “o bo euro” e saír. Dixen que a solución máis probable sería a austeridade e que sería un desastre. En cuanto á estratexia do euro bo (ou sexa, vostede pode aplicar política keynesiana dentro dos límites do euro -a estratexia de Syriza), dixen que as posibilidades de que iso acontecese estarían preto de cero. A estratexia de saída é a única lóxica. A verdadeira cuestión é se vai ser contestada ou ordenada. Non o sei. Pero haberá saída nalgún momento.

A IDEOLOXÍA VENENOSA DO “EUROPEISMO”

Como pode ser ordenada cando mesmo que as negociacións actuais non vaian ben xa implican pánico e medo ao corralito?

C L. O primeiro que ten que acontecer é que a UE e Grecia entendan que están a flaxelar un cabalo morto. Tras cinco anos de tortura é hora de rematar. Esta estratexia chegou ao seu fin. Sentidiño, por favor. Polo tanto, cando falo de obxectivo estratéxico é iso o que quero dicir. A xente ten que entrar en acordo con el. E aqueles que rexeitan velo, fano por razóns ideolóxicas, porque esa ideoloxía está a envenenar o debate.

Que ideoloxía?

C L. Non é o neoliberalismo, é o europeísmo. A idea de Europa como entidade trascendental que é boa para todos nós e á que todos pertencemos. Esta gran ficción que xurdiu nos países dominantes e chegou a penetrar nos países máis fracos.

Son socialista, da vella escola, co vello sentido da palabra, a idea dos Estados Unidos de Europa e da solidariedade europea é unha idea socialista e eu compártoa. Obviamente, tamén foi unha idea nazi, utilizada por Hitler. Ninguén ten o monopolio da idea dunha Europa unificada.

Non creo nun único pobo de Europa, non hai demos europeo, e non debe habelo.

Europa é pluralidade, moitas linguas diferentes, culturas. Desde cando era desexable para todos nós sermos apenas europeos, sermos unha soa cousa?

Trátanse de ilusións ideolóxicas. Non vexo unha converxencia política, vexo o ascenso do fascismo, o ascenso da estrema dereita, vexo unha tensión estrema. O Frente Nacional francés ten o 30% dos votos, e tal como están indo as cousas, non me sorprendería que o próximo presidente de Francia sexa un fascista.

Se o euro era unha idea tan ruín, por que existe esa “teimosía” –como lle chamou- en toda Europa para apoialo? Cales son os intereses detrás da idea?

C L. O diñeiro é a concretización de relacións non económicas tamén. Encarna as relacións sociais, ten identidade ligada a el. Iso moitas veces significa identidade nacional. Os norteamericanos son o dólar, os británicos a libra, os alemáns eran o Deutsche Mark. O euro, en particular nos países da periferia, pasou a significar ser europeo. Vostede pode velo tamén nos países bálticos. Por tanto, hai un elemento de identidade e un elemento de política internacional.

Pero, por que os países centrais da UE están tan ligados á idea da moeda común?

C L. Penso que o núcleo non sabe como saír. Cometeuse un grande erro hai 15 anos e os riscos de ficar fóra percíbense como moi altos. Ao mesmo tempo, algúns intereses especiais, o sector exportador, o sector bancario, están defendéndoa fortemente porque serviu á súa estratexia.

Orixinal: http://www.thepressproject.net/article/74530/Costas-Lapavitsas-The-Syriza-strategy-has-come-to-an-end

Para vencer á austeridade Grecia debe rachar co euro. Costas Lapavitsas

O acordo asinado entre Grecia e a UE tras semanas de intensas negociacións é un compromiso acadado baixo coacción económica. O seu único mérito para Grecia é manter o goberno de Syriza vivo para volver loitar noutra ocasión. E ese día non está lonxe. Grecia terá que negociar un acordo de financiamento de longo prazo en xuño e agosto. Nos vindeiros catro meses, o goberno terá que actuar conxuntamente para salvar eses obstáculos e aplicar o seu programa radical. A esquerda europea ten grande interese no éxito grego se este serve para facer retroceder ás forzas da austeridade que están a esganar o continente.

En febreiro, o equipo negociador grego caeu nunha trampa dobre. Por unha banda estaba a dependencia dos bancos gregos da liquidez do BCE, sen a cal deixarían de funcionar. Mario Draghi, presidente do BCE, meteu máis presión estreitando os termos da provisión de liquidez. Preocupado polos acontecementos, os depositantes retiraron fondos; cara o final das negociacións os bancos gregos estaban a perder mil millóns de euros de liquidez por día.

Por outra banda, estaba a necesidade de financiación do estado grego para atender as débedas e pagar os salarios. Estando en curso as negociacións, os fondos escasearon máis. A UE, liderada por Alemaña, cinicamente agardou até que a presión sobre os bancos gregos chegara ao punto culminante. Pola tarde do venres 20 de febreiro o goberno de Syriza tivo que aceptar un acordo ou se enfrontaba a condicións financeiras caóticas na semana seguinte, algo para o que en absoluto estaba preparado.

O acordo resultante ampliou o acordo de préstamo a Grecia a catro meses de financiación garantida, suxeita a revisión periódica polas “institucións”; é dicir, pola Comisión Europea, o BCE e o FMI. O país viuse obrigado a declarar que vai cumprir con todas as obrigas fronte aos seus acredores “plenamente e en prazo”.

Ademais, terá como obxectivo lograr superávits primarios “apropiados”; desistir de accións unilaterais que “afecten negativamente os obxectivos fiscais”; e levar a cabo “reformas” que van en contra dos compromisos de Syriza de baixar impostos, aumentar o salario mínimo, reverter as privatizacións e aliviar a crise humanitaria.

En suma, o goberno de Syriza pagou un prezo moi alto para seguir con vida. As cousas poranse aínda máis difíciles polo lamentable estado da economía grega. O crecemento en 2014 foi un mísero 0,7%, mentres que o PIB contraeuse durante o último trimestre. A produción industrial reduciuse un 3,8% máis en decembro e mesmo as vendas ao por menor diminuíron un 3,7%, a pesar do Nadal. O indicativo máis preocupante, porén, é a caída dos prezos nun 2,8% en xaneiro. Esta é unha economía en espiral deflacionaria sen ningunha ou pouca dirección posible.

Os próximos catro meses serán un período de constante loita para Syriza. Hai poucas dúbidas de que o goberno se enfrontará a grandes dificultades para pasar a revisión de abril realizada polas “institucións” e lograr a liberación dos moi necesarios fondos. De feito, é tan grave a situación fiscal que os acontecementos poderían precipitarse aínda máis rápido.

Os ingresos tributarios estanse esboroando, en parte porque a economía está conxelada e en parte porque a xente está retendo o pagamento ante a expectativa de alivio da carga fiscal extraordinaria dos últimos anos. Os fondos públicos veranse sometidos a unha presión considerable xa en marzo, cando haberá que facer pagamentos importantes de débeda.

Pero aínda supoñendo que o goberno navegue con éxito estes estreitos, en xuño Grecia terá que volver entrar en negociacións coa UE para un acordo de financiamento de longo prazo. A trampa de febreiro está aínda moi presente e lista para xurdir de novo.

Que debemos nós, como Syriza, facer e como podería a esquerda de toda Europa axudar? O paso máis importante é darse de conta de que a estratexia da esperanza de lograr un gran cambio radical no marco institucional da moeda común chegou á súa fin. A estratexia deunos éxito electoral coa promesa de liberar ao pobo grego da austeridade sen ter que soportar a saída da eurozona. Por desgraza, os acontecementos demostraron, fóra de toda dúbida, que isto é imposible, e é hora de que recoñezamos a realidade.

Para que Syriza evite o colapso ou a entrega total debe ser autenticamente radical. A nosa forza radica exclusivamente no tremendo apoio popular que aínda gozamos. O goberno debe implementar rapidamente medidas para aliviar aos traballadores das tremendas presións dos últimos anos: prohibir as execucións hipotecarias, condonar a débeda interna, volver a conectar ás familias á rede eléctrica, aumentar o salario mínimo, deter as privatizacións. Este é o programa polo que fomos elixidos. As metas fiscais e a supervisión por parte das “institucións” deben ser algo secundario nos nosos cálculos, se pretendemos manter o apoio popular.

Ao mesmo tempo, o noso goberno debe enfocar as negociacións de xuño cun marco mental moi diferente ao de febreiro. A eurozona non pode ser reformada e non se converterá nunha “amable” unión monetaria que apoie á clase traballadora. Grecia debe poñer unha ampla gama de opcións sobre a mesa, debe estar preparada para medidas extraordinarias de liquidez e debe saber que poderá manexar calquera eventualidade se a súa xente está preparada. Despois de todo, a UE xa creou o desastre neste país.

Syriza podería gañar o auxilio da esquerda europea, pero só se a esquerda sacode as súas propias ilusións e comeza a propor políticas sensatas que poidan liberar a Europa do absurdo en que se converteu a moeda común. Neste caso, podería haber unha posibilidade de rematar coa austeridade en todo o continente. Temos moi pouco tempo.

Orixinal:  http://www.theguardian.com/commentisfree/2015/mar/02/austerity-greece-euro-currency-syriza